Tramadol behoort tot de meest gebruikte geneesmiddelen voor matige tot ernstige pijn. Ondanks de brede verspreiding weten veel mensen nog steeds niet precies wat de tramadol werking is en hoe dit middel hun lichaam beïnvloedt. In dit academisch‑overtuigende artikel leggen we op een begrijpelijke manier uit hoe tramadol werkt, welke fysiologische en psychologische effecten het heeft, en hoe je het veilig kunt gebruiken.

1. Wat is tramadol?

Tramadol is een synthetische verbinding die als tramadol hydrochloride wordt verkocht. Het valt onder de categorie “semi‑opioïde pijnstillers”. Het wordt meestal geleverd in tabletten van 50 mg, 100 mg of 200 mg, maar is ook verkrijgbaar als vloeistof voor injectie of orale suspensie. Tramadol wordt ingezet bij acute pijn (bijvoorbeeld na operaties of sportblessures) en bij chronische pijn (rugpijn, artrose, kankerpijn).

Je kunt dit artikel ook interessant vinden: bijwerkingen van tramadol

2. tramadol werking op moleculair niveau

2.1 Gedeeltelijke agonist van μ‑opioïde receptoren

  • Tramadol bindt gedeeltelijk aan μ‑opioïde receptoren in de hersenen en het ruggenmerg.
  • Deze binding is zwakker dan bij morfine of codeïne, waardoor de pijnverlichting gematigd is en het risico op verslaving lager.
  • De activatie leidt tot een afname van de afgifte van neurotransmitters die pijnsignalen naar de hersenen transporteren.

2.2 Remming van heropname van serotonine en noradrenaline

  • Een belangrijk onderdeel van de tramadol werking is dat het de heropname van de neurotransmitters serotonine en noradrenaline blokkeert.
  • Door de concentraties van deze stoffen in de synaptische spleet te verhogen, versterkt tramadol de remming van pijn via meerdere neurale paden.

2.3 Multimodale modulatie van pijn

  • tramadol werking combineert twee mechanismen:
    1. Directe remming via opioïde receptoren.
    2. Indirecte modulatie door verhoogde serotonine‑ en noradrenalineniveaus.
  • Deze dubbele aanpak maakt het mogelijk zowel de sensorische (het feitelijke pijngevoel) als de affectieve (de emotionele beleving van pijn) componenten te beïnvloeden.

Je kunt dit artikel ook interessant vinden: hoe snel werkt tramadol? hoe lang werkt tramadol?

3. effect van tramadol op andere lichaamsfuncties

3.1 Ademhalingssysteem

  • Vergeleken met sterke opioïden heeft tramadol weinig invloed op de ademhalingscentra in de hersenen.
  • Bij hoge doseringen of in combinatie met andere depressiva (alcohol, benzodiazepinen) kan echter een merkbare daling van de ademhalingsfrequentie optreden.

3.2 Spijsverteringsstelsel

  • Omdat opioïde receptoren zich ook in de darmwand bevinden, kan tramadol milde gastro‑intestinale klachten veroorzaken, zoals misselijkheid, constipatie of buikpijn.
  • Deze bijwerkingen worden vaak verlicht door voldoende vezelinname en hydratatie.

3.3 Cardiovasculair systeem

  • Sommige onderzoeken tonen een lichte verhoging van de hartslag of bloeddruk bij gevoelige patiënten. Personen met bestaande hart‑ of vaatziekten dienen daarom vooraf medisch advies in te winnen.

3.4 Psychisch‑emotioneel effect

  • De verhoging van serotonine kan een subtiel stemmingsverbeterend effect geven, maar tramadol mag geen vervanging zijn voor antidepressiva.
  • Het gelijktijdig gebruik van serotonerge medicatie (SSRI’s, SNRI’s) kan leiden tot serotoninesyndroom, een potentieel levensbedreigende aandoening.

Je kunt dit artikel ook interessant vinden: Afkickverschijnselen van Tramadol: Wat je moet weten en hoe je ermee omgaat

4. Vergelijking van tramadol werking met andere opioïden

KenmerktramadolMorfine / Codeïne
Binding aan μ‑opioïde receptorGedeeltelijk (zwak)Volledig (sterk)
Remming serotonine‑heropnameJaNee
VerslavingsrisicoLaag‑tot‑matig (dose‑afhankelijk)Hoog
AdemhalingsdepressieBeperkt (bij aanbevolen dosering)Significant (bij hogere doseringen)
Werkingsduur4–6 uur3–4 uur
Maximale dagelijkse dosis400 mg (volwassen)120 mg (volwassen, afhankelijk van indicatie)

Deze tabel laat zien waarom tramadol vaak de voorkeur krijgt bij matige pijnklachten waarbij men de bijwerkingen van sterkere opioïden wil vermijden.

5. Klinisch gebruik van tramadol

5.1 Indicaties

  1. Acute postoperatieve pijn.
  2. Chronische nociceptieve pijn die onvoldoende reageert op NSAID’s.
  3. Milde tot matige neuropathische pijn (bijv. diabetische neuropathie).

5.2 Aanbevolen doseringen voor volwassenen

SituatieStartdosisMaximale dagelijkse dosis
Acute pijn50 mg elke 4–6 uur400 mg
Chronische pijn50–100 mg elke 6–8 uur400 mg
Ouderen (>75 jaar)25 mg elke 6 uur200 mg

Voor kinderen vanaf 12 jaar geldt een dosis van 1 mg/kg per keer, maximaal 2 mg/kg/dag.

5.3 Contra‑indicaties

  • Bekende allergie voor tramadol.
  • Historie van opioïdeverslaving.
  • Ernstige psychiatrische stoornissen (bijv. bipolaire stoornis) die kunnen verergeren door serotonine‑verhoging.

5.4 Waarschuwingen

  • Vermijd alcohol: verhoogt risico op hypotensie en overmatige sedatie.
  • Geen gelijktijdig gebruik met serotonerge antidepressiva zonder strikt medisch toezicht (voorkom serotoninesyndroom).
  • Doseer zorgvuldig bij patiënten met lever‑ of nierinsufficiëntie; dose-aanpassing is noodzakelijk.

6. effect van tramadol op kwaliteit van leven

6.1 Verbeterde functionele capaciteit

Wanneer tramadol correct wordt toegepast, kunnen patiënten hun dagelijkse activiteiten (lopen, werken, zelfzorg) hervatten, wat leidt tot een aanzienlijke verbetering van de algehele levenskwaliteit.

6.2 Vermindering van aanvullende medicatie

Door de multimodale werking kan tramadol de behoefte aan niet‑steroïde anti‑inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s) verminderen, waardoor het risico op maag‑ en cardiovasculaire complicaties afneemt.

6.3 Langetermijnrisico’s

Hoewel het verslavingspotentieel relatief laag is, kan langdurig gebruik leiden tot fysieke of psychologische afhankelijkheid. Regelmatige evaluatie door een arts is daarom essentieel om te bepalen of voortzetting gerechtvaardigd is.

7. Praktische tips voor veilig gebruik van tramadol

  1. Houd u aan de voorgeschreven dosis – overschrijd de maximale dagelijkse hoeveelheid niet zonder overleg.
  2. Documenteer bijwerkingen – noteer eventuele duizeligheid, misselijkheid of stemmingswisselingen.
  3. Vermijd gelijktijdig gebruik van kalmerende middelen (alcohol, benzodiazepinen).
  4. Informeer uw arts over alle andere medicijnen – vooral serotonerge antidepressiva of antipsychotica.
  5. Gebruik een doseringsschema (bijvoorbeeld een herinneringsapp) om per ongeluk dubbeldoserings te voorkomen.

Koop op onze website

tramadol 50 (snelwerkende capsules)
tramadol 255 (snelwerkende tabletten)

8. Conclusie

De tramadol werking combineert een zwakke agonistische activiteit op μ‑opioïde receptoren met een remming van de heropname van serotonine en noradrenaline. Deze unieke combinatie zorgt voor effectieve pijnverlichting met een relatief gunstig veiligheidsprofiel ten opzichte van sterkere opioïden. Toch moet men zich bewust blijven van mogelijke bijwerkingen op ademhaling, spijsvertering, cardiovasculair systeem en stemming.

Een goed begrip van zowel tramadol werking als effect van tramadol stelt patiënten in staat weloverwogen keuzes te maken over hun pijnmanagement, terwijl zorgverleners beter kunnen beoordelen wanneer en hoe dit middel veilig kan worden voorgeschreven.